Kalem Güzeli - Türk Hat Sanatı - www.kalemguzeli.org
Kalem Güzeli - Türk Hat Sanatý. www.kalemguzeli.org
 Kalem Güzeli - www.kalemguzeli.org - Türk Hat Sanatı -



  • Yesarizade Mustafa Ä°zzet῾in Hilye-i Hâkânî Ta῾lîk Murakkaı

  • Yesarizade Mustafa Ä°zzet῾in Hilye-i Hâkânî Ta῾lîk Murakkaı

    Fotoğraf galerisi içeren yazıMehmed Esad Efendi῾nin oğlu olan Yesarizade Mustafa İzzet Türk hattının en önemli sanatkârlarından biri olarak kabul edilir. Yesarizade῾nin hat sanatımızdaki asıl önemi, "Türk Nestalik Ekolü"nü kurmuş olmasıdır. Nestalik yazı, onun yaptığı hamleyle Türk zevkinin hakim kılındığı bir sistem halini aldı. Bu ekolün kurulmasından sonra hattatlar İran῾ın nestalik üslubunu terk ettiler ve Yesarizade Ekolü῾nü takibe başladılar. Bu tavrın eksik noktalarını da Mustafa İzzet Efendi῾den sonra gelen Sami Efendi tamamladı.

    Prof. M. Uğur Derman Hilye-i Hâkânî hakkında şu satırları kaleme almıştır:

    Yesarizadenin Hilye-i Hakani Murakkaasına Dair

    Bu Hilye-i Hâkanî murakkaası (=yazı albümü) Osmanlı ta῾lîk hattıyla yazılıp da zamanımıza intikal eden müstesna bir örnekdir. Lâkin, önce Hüre-i Hâkanî isimli eseri ve müellifini kısaca tanıtmak gerekiyor.

    Hz. Peygamber῾in ahlâkî ve bedenî vasıflarını tasvir eden eserlere hilye denilir. Arabça῾da "süs" demek olan bu kelime, tahsîsen böyle bir mânâ kazanmışdır. Nitekim Osmanlı hat dehâsı Hafız Osman Efendi (1642-1698) tarafından başlatılan bir uygulamayla İslâm Peygamberi῾ni anlatan Arabça rivayetler, husûsi bir biçimde tertîblenip levha hâline getirilmişdir ve bu gelenek hâlâ sürdürülmekdedir.

    Aynı şekilde Türkçe olarak Hz.Peygamber῾i sözle tasvir eden eserler de yazılmışdır. Bilindiği kadarıyla bunların ilki ve başarılısı, Hâkanî Mehmed Bey tarafından yazılması 1007/1599 târihinde tamamlanan 714 beyitlik olanıdır; mesnevi tarzında kaleme alınmışdır. Kanunî devri vezîr-i âzamlarından Ayas Paşa῾nın (ö.1539) akrabası ve Güzelce Rüstem Paşa῾nın torunu olduğu için Osmanlı teşrifatına göre ῾bey῾ rütbesiyle anılan Mehmed Bey῾in Hâkâni adının nereden kaynaklandığı bilin¬miyor. Sancak beyliği ve Dîvân-ı Hümâyûn muhasebeciliği vazifelerinde bulunmuş olan şâirimizin basılmamış Dîvân῾ı ve Miftâhü῾l-Fütûhât isimli manzum Kırk Hadîs tercümesi de vardır.

    ı6o6῾da vefat eden Hâkanî Mehmed Bey, bir müddet ikâmet etdiği Edirnekapısı semtindeki Mihrimah Sultan Câmii haziresine defnedilmişdir. Başucuna sonradan dikilen taşa, eserinin adı cahilane bir imlâ ile ῾Hile-i Hâkanî῾ olarak yazılmışken, görüp de bundan teessür duyan Dr. Süheyl Ünver (1898-1986) Hocamız, Hattat Mâcid Ayral῾a (1891-1961) 1950῾li yıllarda celi sülüsle yeniden bir kitabe yazdırarak, taşı ve Mehmed Bey῾i bu ayıbdan kurtarmışdır.

    Bilindiği üzere, ta῾lîk hattı meşkinde önce -harflerin birbirine bitişmesinin öğretildiği- müfredat kısmı tamamlanır. Mürekkebât῾a geçildiğinde ise bir gelenek olarak Molla Câmî῾nin (1414-1492) Farsça Besmele kasidesine başlanır. Fakat Yesârîzâde Mustafa İzzet Efendi (1770?-1849) tarafından meşk olarak yazılan ve ilâveten harf cesametleri de yazıldığı kaleme göre nokta ile ölçülendirilen bu murakkaa, elimizdekilerin en eskisidir. Babası Yesârî Mehmed Es῾ad Efendi῾den (ö.1798) sonra talîk, bilhassa celi ta῾lîk hattına Türk tavrındaki son merhaleyi kazandıran Yesârîzâde, kaleminin sür῾atiyle de tanınır (vefatında terekesinden 65000 satır celi yazı kalıbı çıktığı rivayeti vardır). Bu Hilye-i Hâkanî murakkaasmı hangi târihde ve hangi hacimde yazdığı bil¬inmiyor. Çünkü sırayla değil de, 714 beyitden satıra güzel oturanları ve keşide denilen harf uzat¬malarına müsâid olanları seçerek yazmayı tercih etmiş. Satır aralarında yer alan işaret, sin-ayn-ye harflerinin üslûba çekilmiş şeklidir ve ῾çalışmak῾ mânâsına gelen sa῾y kelimesine delâlet eder.

    Sonunda imza ve târih olmadığı cihetle, bu murakkaanm 24 kıt῾ayla sınırlı kalmadığı, devamının bulunduğu şübhe götürmez. Çünkü 24.kıt῾anın sonu, eserin 378.beytine tekabül ediyor. Şu hesaba göre, Yesârîzâde῾nin bu murakkaası, muhtemelen 40 kıt῾ada tamamlanmış olmalıdır. Nitekim, son yıllarda bunun devamı iki kıt῾a da Mısır῾da bulunmuşdur. Kimbilir imza ve târihinin yer alacağı son kıt῾a nerededir?

    Bu latif eser vaktiyle Üstâd Necmeddin Okyay῾ın (1883-1976) koleksiyonundayken 1930῾lu yıllarda Es῾ad Fuad Tugay῾a (1884-1973), 1962῾de de Tanman ailesine intikal etmişdi; şimdilerde ise Abdullah Karataş῾ın uhdesindedir.

    Yesârîzâde῾nin bu murakkaası daha sonraki talîk hattatlarınca da çok beğenilmiş olup önce Hacı Nazif Bey (1846-1913), sonra da Şeyh Aziz (1870-1984) ve Hatîb ÖmerVasfi (1880-1928) efendiler tarafından aynen taklîd edilmişdir, Doğrusu, bu mertebede beğenilmeğe lâyık bir eser olduğu kanaatini taşıyoruz.

    M.UÄŸur DERMAN

    Yesarizde Mustafa İzzet῾in Hilye-i Hâkânî talik murakkaını dikkatlerinize sunuyoruz:

    Büyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınız
    Büyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınız
    Büyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınız
    Büyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınız
    Büyük resim için lütfen tıklayınızBüyük resim için lütfen tıklayınız

    Kaynak: Abdullah Karataş, Klasik Türk - İslam Sanatları Galerisi Yayınları: 2

     

     

     

    Sonraki içerikSonraki içerik

    menüsüne ait diger içerikler...

    1. Şevki Efendi῾nin 34 sayfalık Evrâd-ı Şerîf῾i Hat Eserleri Galerisinde...
    2. Hat Sanatları Müzesi
    3. Bir güzel insan daha sırlandı: Ali Öztaylan
    4. kalemguzeli.org 1 yaşını doldurdu
    5. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri sahiplerini buldu
    6. Süleyman Çelebi῾nin Vesiletü῾n-Necat adlı eseri
    7. "Hat: Bir Medeniyet Çizgisi" Belgeseli
    8. Çini ve Minyatür Sanatçısı Fatma Şan ile Söyleşi
    9. Hattat Mustafa Râkım Efendi῾ye ait üç levhanın tıpkıbasımı yapıldı
    10. Bir İstanbul Hatırası
    11. Hattat Muhammed Hamdi Yazır Hayatı ve Eserleri Kitabı - Dr. Necmi Atik
    12. M.Uğur Derman῾ın Türk Hat San῾atından Seçmeler kitabı yayımlandı

     

    
    Site Hakkında

    ARAMAARAMA
    Hat Eserleri Galerisi


    Hat Eserleri Galerisinden...

    Hilye-i Şerîf - Eseri büyük olarak görmek için tıklayınız

     
     
    
    Sayfa başına dön Bu sitede yer alan eserlerin tüm hakları sahiplerine aittir. Sahiplerinden izinsiz kopyalanamaz,
    çoğaltılamaz ve başka mecralarda yayınlanamaz. Tüm hakları Yayın sponsoru: OrtaklarWeb tasarım: Korelasyonsaklıdır.

    Kalem Güzeli - www.kalemguzeli.org 2008 - 2024